​           Trận quyết chiến chiến lược Xuân Lộc giữa ta và địch mở màn 5 giờ 30 sáng ngày 09.4.1975 và kết thúc vào 8 giờ ngày 21.4.1975 khi quân ta hoàn toàn làm chủ thị xã Long Khánh. Vị trí và ý nghĩa của chiến thắng Xuân Lộc - Long Khánh đã được khẳng định trong nhiều bài viết, nhiều công trình nghiên cứu lịch sử quân sự, lịch sử Đảng, lịch sử địa phương. Và ngày nay, mỗi người Việt Nam đều hiểu rằng: Chiến thắng đó không phải là chiến công của một cá nhân, đơn vị nào mà là sức mạnh tổng hợp của cả dân tộc. Bởi vì trong mỗi chiến công của quân và dân ta trên chiến trường miền Nam, trong đó có chiến thắng Xuân Lộc đều do nhiều yếu tố tích cực tạo nên. Đối với lực lượng Công an Đồng Nai ngày nay, cũng như lực lượng an ninh các tỉnh Biên Hòa, Bà Rịa - Long Khánh, Tân Phú trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, nhìn từ góc độ an ninh,  có thể khẳng định rằng: Công tác bảo đảm an ninh trước và trong trận quyết chiến 12 ngày đêm tại Xuân Lộc có một vị trí hết sức quan trọng, góp phần không nhỏ làm nên chiến thắng thần kỳ ấy.

Vào thời điểm đó, lực lượng an ninh có nhiệm vụ: Phối hợp và trực tiếp tiến công tiêu diệt địch, trinh sát nắm tình hình địch, dẫn đường cho bộ binh và xe tăng của lực lượng quân sự đánh chiếm các mục tiêu trong thị xã Long Khánh; vận động nhân dân ủng hộ vật chất, lương thực và tham gia phục vụ bộ đội chiến đấu; tiến hành công tác địch vận; tiếp quản xây dựng chính quyền vùng giải phóng và quản lý tù hàng binh… Trong đó công tác nắm tình hình địch là công tác quan trọng hàng đầu trong đấu tranh chống gián điệp, bọn phản cách mạng và bảo vệ cách mạng, nhất là trong tình hình chiến tranh ác liệt giữa ta và địch vì nếu không hiểu địch một cách chủ động, chính xác thì không thể nhận định và đối sách đúng, cũng như không thể có kế hoạch cụ thể bảo đảm thắng lợi trong quá trình đánh địch, bảo vệ ta, càng không thể chủ động đấu tranh với bọn tình báo, gián điệp… Đúng như người xưa đã dạy: “Biết địch, biết ta; thì trăm, trận trăm thắng”.

            Pháo binh quân giải phóng chuẩn bị tấn công vào căn cứ địch

Bước vào mùa khô 1974 - 1975, khi mà quân ta ồ ạt chiến thắng khắp mọi nơi trên toàn lãnh thổ miền Nam Việt Nam, còn ngụy quyền Sài Gòn thì rệu rã vì bị tổn thất nặng nề. Chế độ ngụy Sài Gòn đang đứng trước nguy cơ sụp đổ nhanh chóng cả về quân sự và chính trị, buộc Mỹ - ngụy phải điều chỉnh kế hoạch từ lấn chiếm mở rộng bằng lấn chiếm có trọng điểm hòng giành lại thế chủ động trên chiến trường. Trên khắp chiến trường miền Nam, chúng tiếp tục bắt lính, đôn quân, bố trí lại lực lượng để tăng sức cơ động của quân chủ lực và tăng sức yểm trợ tại chỗ cho bọn bảo an tiểu khu, chi khu; đưa bọn ác ôn xuống xã, ấp, thực hiện quân sự hóa, tình báo hóa ngụy quyền cơ sở; củng cố và phát triển chiến tranh gián điệp, chiến tranh tâm lý, hòng mong ngăn chặn sự tan rã của  ngụy quân.

Tại Xuân Lộc, ngay từ tháng 12 năm 1974, ngụy quyền Long Khánh đã ráo riết bắt lính, đôn quân; đôn bọn phòng vệ dân sự lên thành dân vệ; đôn bọn dân vệ lên thành lính bảo an; lập mới một Liên đoàn bảo an để kết hợp cùng Tiểu đoàn 21, Liên đoàn 7 biệt động quân vừa được tăng cường về Long Khánh, tiến hành phản kích mỗi khi bị ta tấn công. Bên cạnh đó chúng còn tiến hành các biện pháp hết sức tàn bạo hòng bóp nghẹt phong trào đấu tranh đòi dân sinh, dân chủ của quần chúng, âm mưu đánh phá cơ sở cách mạng của ta. Cùng lúc chúng ban hành lệnh giới nghiêm từ 9 giờ tối đến 5 giờ sáng; điều một Đại đội cảnh sát dã chiến và một Trung đội quân cảnh từ Vùng 3 chiến thuật về án ngữ, chốt chặn các điểm xung yếu; chiếm lĩnh các điểm cao, các nút giao thông nhằm bịt kín các cửa ngõ ra vào thị xã, kết hợp các cuộc hành quân hỗn hợp để lùng sục, truy bắt cơ sở cách mạng của ta. Còn tại các ấp vùng ven, ngụy quyền Long Khánh tiến hành lập mới một Đại đội biệt kích Lôi Hổ đưa về Núi Thị huấn luyện cấp tốc, kết hợp với 2 Đại đội biệt kích của Tiểu khu 33 chiến thuật và của Sư đoàn 18 án ngữ, lùng sục các ấp vùng ven, các lõm căn cứ của ta. Các hoạt động của địch tại thị xã Long Khánh thời gian này cho thấy âm mưu của địch là tăng cường bình định, siết chặt các biện pháp kìm kẹp để kiểm soát quần chúng trong nội ô, kết hợp với tung bọn biệt kích ra lùng sục, đánh phá, triệt hạ các lõm căn cứ, vùng giải phóng của ta ở các ấp vùng ven. Điều đó chứng tỏ Xuân Lộc có vị trí chiến lược hết sức quan trọng đối với địch.

Những tháng đầu năm 1975, sau thất thủ Buôn Ma Thuột và buộc phải “rút lui chiến lược” rời bỏ Tây Nguyên và lần lượt các tỉnh ven biển miền Trung bị quân giải phóng đánh chiếm, tinh thần ngụy quân ngụy quyền Sài Gòn hoang mang cực độ. Binh lính địch và hệ thống kìm kẹp của địch tại Biên Hòa, Long Khánh cũng trong tình trạng hoảng loạn và đứng trước nguy cơ sụp đổ. Trước tình hình đó, Mỹ và bọn ngụy quyền tay sai Nguyễn Văn Thiệu vô cùng bối rối. Để cứu nguy cho chế độ ngụy ở Sài Gòn, ngày 28.3.1975, Tướng Uây-en, Tham mưu trưởng lục quân Mỹ cùng phái đoàn quân sự cao cấp của Nhà Trắng đến Sài Gòn, bọn chúng đã đi khảo sát Xuân Lộc và vạch kế hoạch xây dựng tuyến phòng thủ Xuân Lộc. Uây-en nhấn mạnh với Thiệu là: “Phải giữ cho được Xuân Lộc, mất Xuân Lộc là mất Sài Gòn”.

Với quyết tâm “Tử thủ”, ngăn chặn đường tiến của quân giải phóng; địch tập trung lực lượng ở tuyến phòng thủ Xuân Lộc khá hùng hậu, gồm quân chủ lực của Quân đoàn 3 và Sư đoàn 18. Khi chiến dịch nổ ra chúng còn điều động về đây lữ đoàn dù, thiết giáp, liên đoàn biệt động và ở những khu vực quan trọng, địch còn bố trí thêm mìn, dây thép gai, chướng ngại vật chống tăng kết hợp với hệ thống đồn bót bảo an, dân vệ chăng ra thành một mạng lưới dày đặc. Ngụy quyền tuyên bố sẽ tập trung tối đa hỏa lực không quân, pháo binh hỗ trợ nếu Xuân Lộc bị “Việt Cộng” tấn công. Địch rất tin tưởng vào sự vững chắc của tuyến phòng thủ Xuân Lộc có đủ khả năng chặn đứng hoặc ít ra là làm chậm bước phát triển tiến công của quân giải phóng, hòng tìm ra một giải pháp chính trị khả thi để duy trì được chế độ nguỵ Sài Gòn. Bên cạnh đó, địch còn không ngừng gia tăng các hoạt động tình báo, biệt kích, thám sát để dò tìm hướng tiến quân của ta.

Trong khi Mỹ - ngụy tập trung sức lực với binh hỏa lực cao nhất để xây dựng phòng tuyến Xuân Lộc thành “cánh cửa thép” ở đông Sài Gòn, thì về phía ta, đập tan tuyến phòng thủ Xuân Lộc cũng trở thành một nhiệm vụ có tính chất chiến lược và cấp bách đối với cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1975, giải phóng hoàn toàn miền Nam. Vào thời điểm lịch sử đó, mặt trận Xuân Lộc trở nên nóng bỏng hơn bao giờ hết.

Để chuẩn bị và tạo mọi điều kiện cho chiến dịch, các lực lượng vũ trang, trong đó có lực lượng an ninh các huyện Xuân Lộc, Cao Su, thị xã Long Khánh ngoài nhiệm vụ phối hợp với các lực lượng cách mạng nổi dậy tấn công địch, giải phóng xã, ấp còn được lệnh bám sát địa bàn để nắm tình hình địch, bảo đảm bí mật theo chỉ đạo của Tỉnh ủy và Ban an ninh tỉnh Bà Rịa - Long Khánh và sẵn sàng ở mức cao nhất để phục vụ chiến dịch.

Trong chiến dịch mùa khô 1974 - 1975, với nhiệm vụ “Căng kéo, kìm chân địch trong đô thị, thị xã, thị trấn, hỗ trợ cho ba mũi tấn công, vây ép địch và giải phóng các ấp vùng ven”. Các lực lượng Trinh sát vũ trang mật, Trinh sát vũ trang lộ, Trinh sát bảo vệ chính trị đã liên tục tấn công vào các điểm trụ của bọn tình báo, cảnh sát Mỹ - ngụy, bắt, diệt những đối tượng thuộc diện chỉ định; lột những màng lưới điệp ngầm mà ta đang đấu tranh. Từ ngày 7 tháng 12 năm 1974 đến ngày 10 tháng 3 năm 1975, An ninh các huyện Xuân Lộc, Cao Su và thị xã Long Khánh đã loại khỏi vòng chiến đấu 226 tên địch, phá hủy 1 máy bay HU1A, làm hư hại nặng 2 máy bay L19, 2 pháo tự hành loại 105 và 155mm; vô hiệu hóa, làm rã, làm tê liệt hệ thống kìm kẹp của địch ở nhiều xã, ấp. Đồng thời làm rõ và vô hiệu hóa 33 tên mật báo viên của địch, trong đó có 17 tên được địch cài cắm tại các xã, ấp khu vực cành đai thị xã Long Khánh; lột, bắt và vô hiệu hóa 3 lưới gián điệp của địch^.

Phát huy thắng lợi, những ngày cuối tháng 3 và đầu tháng 4 năm 1975, lực lượng an ninh cùng các lực lượng cách mạng của thị xã Long Khánh đã lần lượt bức hàng, bức rút, chiếm lĩnh và làm chủ các đồn Bảo Vinh A, Bảo Vinh B, Suối Chồn và Bình Lộc, giải phóng hoàn toàn các xã, ấp vùng ven. Từ ngày 11 tháng 3 năm 1975 đến 15 tháng 4 năm 1975, lực lượng an ninh từ xã đến huyện Xuân Lộc, Cao Su, thị  xã Long Khánh đã diệt 72 tên địch, trong đó có 32 tên biệt kích - thám sát, 2 cảnh sát đặc biệt, 2 cảnh sát dã chiến, 1 tình báo tiểu khu, 3 trưởng, phó cuộc cảnh sát, 4 tề ấp, 1 tề xã; bắn bị thương 20 tên khác; bắt khai thác 13 tên tề, điệp ngầm; làm tan rã hầu hết bọn tề ấp, tề xã ở các ấp ven thị xã Long Khánh, huyện Cao Su và một số xã ven Quốc lộ 1…

Những chiến công trên ngoài ý nghĩa tiêu hao, triệt tiêu sức mạnh quân sự của địch ở “cánh cửa tử thủ” mà còn có ý nghĩa tạo địa bàn, chuẩn bị chiến trường để các cánh quân chủ lực đứng chân, mở những trận đánh chiến lược ở cửa ngõ phía đông - đông bắc ra vào thủ phủ Sài Gòn của địch.

Trước khi chiến dịch Xuân Lộc mở màn, để chủ động trong tấn công và truy kích địch chạy trốn, trà trộn trong nhân dân cũng  như bảo đảm an ninh trên địa bàn, Ban an ninh Bà Rịa - Long Khánh đã ra Công văn số 54/CV ngày 29.3.1975 chỉ đạo An ninh các huyện, thị:

1. Tăng cường lực lượng ở các điểm chốt của ta, dự đoán cho hết những nơi địch có thể rút bỏ, chạy trốn hoặc co cụm, trà trộn trong dân để bắt, diệt cho được những đối tượng quan trọng do an ninh mỗi cấp phụ trách.

2. Nhân lúc địch hoang mang, giao động, ta phải thừa thắng mở rộng diện tấn công, truy kích bọn trà trộn bí mật, ẩn nấp trong nhân dân, sử dụng lực lượng bí mật đánh sâu vào những nơi co cụm của địch, nhưng không được chủ quan bộc lộ lực lượng, cơ sở nào có điều kiện đi sâu vào lòng địch thì tiếp tục tạo điều kiện để cơ sở tiếp tục công tác. Đồng thời:

- Giáo dục số bắt được, sử dụng chúng kêu gọi bọn còn lại ra đầu hàng, đầu thú.

- Nhanh chóng truy bắt những tên lẩn trốn, khẩn trương sơ cung để phục vụ truy kích, thu giữ tài liệu và bóc gỡ màng lưới bí mật đưa về tuyến sau giam giữ.

3. Nơi nào xét thấy địch có thể rút trước khi ta tấn công, An ninh phải phối hợp với quân sự kịp thời phát hiện, đề xuất cấp ủy, Ban chỉ huy từng cấp kịp thời đối phó.

Thực hiện mệnh lệnh, các chiến sỹ điệp báo của An ninh Bà Rịa - Long Khánh nằm trong lòng địch đảm nhiệm nhiệm vụ trinh sát nắm tình hình địch; tác động làm tan rã về tư tưởng, làm nhụt nhuệ khí chiến đấu của binh lính và sỹ quan ngụy. Bằng biện pháp nghiệp vụ thu thập từ nhiều nguồn, An ninh Bà Rịa - Long Khánh đã nắm được nguồn tin: “Tinh thần binh lính, tề, vệ của địch ở thị xã Long Khánh rất hoang mang, giao động” và “Ngày 14 tháng 3 năm 1975 Thiệu ra lệnh cho quân đoàn 3 phải cố thủ bằng mọi giá và giữ cho được 3 điểm: Sài Gòn, Biên Hòa, Long Khánh”.

                     Lực lượng pháo binh sẵn sàng cho trận quyết chiến Xuân lộc      

Ngày 19 tháng 3 năm 1975, ta giải phóng chi khu Lộc Ninh (Lộ 3) và chi khu Bình Khánh (Lộ 1) và yếu khu Gia Ray, làm cho bọn địch tại Long Khánh càng hoang mang, giao động mạnh. Trong lúc đó, An ninh Bà Rịa -Long Khánh nắm được nguồn tin: “Ty cảnh sát ra lệnh cho các cấp cảnh sát phải chuẩn bị mỗi tên 2 lít xăng để nhanh chóng đốt bỏ tài liệu khi bị quân ta đánh Long Khánh và rút chạy đến điểm tập trung ga xe lửa”; và “Địch đang chuẩn bị di tản toàn bộ bộ phận quân y  Sư đoàn 18 về Long Bình bằng trực thăng ”. Ngay sau đó, ta lại nắm được nguồn tin: “Ngày 29 tháng 3 năm 1975, bọn chỉ huy Vùng 3 chiến thuật, Sư đoàn 18 ngụy và bọn tiểu khu Long Khánh  triệu tập tất cả binh sỹ ngụy có cấp hàm từ trung sỹ trở lên để họp khẩn cấp bàn kế hoạch phòng thủ cũng như dự định kế hoạch rút chạy nếu bị ta tấn công mạnh, không chống cự nổi” và “Gấp rút thành lập một tiểu đoàn biệt kích - thám sát với số quân lên đến 180 tên để bung ra vùng ven phục kích, dò la tin tức”…

Những tin tức tình báo mà An ninh tỉnh Bà Rịa - Long Khánh nắm được và cung cấp có giá trị thực tế rất cao, góp phần giúp các cấp lãnh đạo chủ động có kế hoạch và đối sách đúng để chỉ đạo kịp thời trong quá trình đấu tranh với địch.

5 giờ 30 sáng ngày 9.4.1975, chiến dịch tiến công Xuân Lộc bắt đầu. Khi hỏa lực của ta dội lên chi khu quân sự Xuân Lộc - tiểu khu Long Khánh và các mục tiêu phụ cận khác, lực lượng an ninh các huyện Xuân Lộc, Cao Su, thị xã Long Khánh đã sát cánh cùng các đơn vị bạn tấn công vào các mục tiêu đã định. 7 giờ 40 phút ta đã cắm cờ trên nóc Dinh tỉnh trưởng và làm chủ được một số mục tiêu quan trọng như: Khu cố vấn Mỹ, Ty cảnh sát, Trụ sở tình báo CIA Mỹ...

 Các cơ sở điệp báo của An ninh Bà Rịa - Long Khánh được lệnh bám sát diễn biến của địch, kịp thời cung cấp tin tình báo cho Ban chỉ huy chiến dịch; An ninh thị xã Long Khánh huy động mọi lực lượng hiện có vào phục vụ chiến dịch: Dẫn đường cho quân chủ lực, phối hợp đánh chiếm các mục tiêu quân sự, vận động quần chúng nổi dậy, giải phóng xã, ấp và hướng dẫn đồng bào sơ tán khỏi vùng chiến sự....

Quân giải phóng bắt sống Bộ Chỉ huy Tiểu khu Long Khánh (4/1976)

Mặc dù trong cơn giãy chết, nhưng với quyết tâm “Tử thủ”, địch tại Long Khánh đã nhanh chóng củng cố đội hình, phản kích lại ta quyết liệt. Chúng cho máy bay, pháo binh trút bom rải thảm vào thị xã Long Khánh. Chiến sự diễn ra ngày càng phức tạp. Trước tình hình đó, từ ngày 12.4.1975 đến ngày 15.4.1975 lực lượng của ta tạm thời lần lượt rút ra ngoài. Để bảo đảm tính mạng và tài sản của nhân dân, tranh thủ lúc ngưng tiếng súng, lực lượng an ninh, chủ yếu là lực lượng An ninh mật, Trinh sát vũ trang mật của thị xã Long Khánh được lệnh phối hợp với các cơ sở cách mạng vận động nhân dân nhanh chóng sơ tán ra khỏi vùng chiến sự.

Ngay sau đó, Bộ chỉ huy chiến dịch giải phóng Xuân Lộc quyết định tổ chức lại thế trận, chuyển từ đánh địch trực tiếp sang bao vây, cô lập để tiêu diệt địch. Ta nhanh chóng làn chủ thế trận và rạng sáng ngày 21.4.1975, tuyến phòng thủ cuối cùng của địch tại thị xã Long Khánh ở phía đông bắc Sài Gòn bị phá vỡ, Xuân Lộc được hoàn toàn giải phóng, “Bức tường thép” của địch bị đập tan, mở đường cho đại quân ta tiến về Sài Gòn. An ninh thị xã Long Khánh và hai huyện Cao Su và Xuân Lộc đã nhanh chóng chiếm lĩnh trận địa, tiến hành các công việc cấp bách, trước mắt như: Thiết lập lại trật tự, ổn định tình hình sau giải phóng, phát động quần chúng truy lùng bọn ác ôn còn lẩn trốn, kêu gọi bọn tàn quân ra trình diện nộp vũ khí và tài liệu.…

Mười hai ngày đêm chiến đấu gian khổ, ác liệt, quân và dân ta đã làm nên chiến thắng vang dội, vượt ra ngoài biên giới lãnh thổ, vì đúng vào ngày 23 tháng 4 năm 1975, Tổng thống Mỹ Giê rôn Pho đã phải tuyên bố: “Cuộc chiến tranhViệt Nam đã chấm dứt đối với Mỹ”. Góp phần làm nên chiến thắng ấy, từ cuối năm 1974, An ninh Bà Rịa - Long Khánh nói chung, An ninh thị xã Long Khánh, An ninh huyện Xuân Lộc và huyện Cao Su nói riêng đã dồn sức, dồn lực cho chuẩn bị chiến trường với những hoạt động chủ động, tích cực và hiệu quả: Phối hợp và trực tiếp tiến công địch để “căng kéo, kìm chân địch trong đô thị, thị xã, thị trấn” và giải phóng vùng ven thị xã Long Khánh; làm trong sạch địa bàn chiến dịch; cung cấp thông tin tình báo kịp thời; bảo đảm giữ bí mật chiến dịch đến ngày mở màn; huy động nguồn nhân lực, vật lực để phục vụ chiến dịch... cũng như đã tạo những điều kiện thuận lợi bảo đảm cho chiến dịch đi đến thắng lợi hoàn toàn. Trong cuộc chiến đấu này, nhiều người con của lực lượng an ninh đã ngã xuống. Gương chiến đấu và hy sinh anh dũng của liệt sỹ, Anh hùng các lực lượng vũ trang nhân dân Hồ Thị Hương mãi là niềm tự hào của An ninh Long Khánh - Đồng Nai. Chị đã ngã xuống khi vừa bước qua tuổi hai mươi trong một trận đánh vào điểm trụ của bọn an ninh quân đội ngụy tại một quán ăn ngay giữa nội ô thị xã Long Khánh.

Dù thời gian đi qua đã 44 năm kể từ ngày diễn ra trận quyết chiến Xuân Lộc, nhìn lại, chúng ta càng thấy rõ hơn tầm vóc của sự kiện lịch sử này; càng thêm xúc động và tự hào về nghị lực phi thường, gương chiến đấu hy sinh anh dũng của các cán bộ, chiến sỹ đã ngã xuống tại đây. Một lần nữa, chúng tôi khẳng định rằng trong thế trận làm nên chiến thắng Xuân Lộc nói riêng, của cuộc trường kỳ kháng chiến chống kẻ thù xâm lược trên địa bàn Xuân Lộc - Long Khánh cũng như trên toàn chiến trường miền Nam Việt Nam nói chung, công tác bảo đảm an ninh có vị trí hết sức quan trọng, đây cũng là một trong những công tác không thể thiếu trong mọi cuộc đấu tranh chống quân thù. Chính truyền thống cách mạng ấy là động lực quan trọng cho lực lượng Công an Đồng Nai ngày nay tiếp bước trên con đường xây dựng và bảo vệ an ninh Tổ quốc.

                                                               NCKH-LS-PV01-CADN